Eleonora Bogacz – śpiewaczka ludowa

25 grudnia 2017
Eleonora Bogaczowa, fot. J. Lisakowski, Pieśni kaliskie, Kalisz 1971, nr 35

Eleonora Bogaczowa urodziła się w chłopskiej rodzinie Józefa Piłacińskiego i Józefy z Korachów dnia 22 lutego 1876 roku[1] w Pruszkowie koło Kalisza (obecnie gmina Blizanów). Zmarła 3 kwietnia 1966 roku także w Pruszkowie (pochowana na cmentarzu w Pamięcinie k. Kalisza). Jedna z najstarszych znanych współcześnie śpiewaczek wiejskich z Ziemi Kaliskiej. Została nagrana przez zespół etnomuzykologów z Poznania pod kierunkiem dra Jarosława Lisakowskiego. Zapis głosu i pieśni pamiętających jeszcze XIX wiek znajduje się w archiwach ISPAN w Warszawie oraz w MOZK w Kaliszu. Nagrania Eleonory Bogaczowej zostały także zaprezentowane na płytach kaliskiego Muzeum „Zachować żywy głos tradycji” z 2007.[2]

Tak pisał o Eleonorze Bogaczowej Jarosław Lisakowski w „Literaturze ludowej” w 1964 roku:

„Pochodzi z małorolnej rodziny chłopskiej. Poza obręb własnej wsi rodzinnej wyjeżdżała tylko trzykrotnie, a mianowicie: do Kalisza, Częstochowy i do syna mieszkającego w pow. Środa Wlkp. E. Bogacz posiada bogaty repertuar pieśni ludowych, jakich w jej wsi rodzinnej już ludzie nie pamiętają. Pieśni te zapisywała własnoręcznie w zeszytach przez długie lata. Zeszyty te, zapisane charakterem niewyrobionym i trudno czytelnym przechowuje z pietyzmem. Wśród zapisanych pieśni można spotkać jeszcze śpiewki z czasów pańszczyźnianych, jak np.:

Pójdźma do dóm spać ludkowie, pójdźma do dóm spać

bo to jutro nie niedziela, trzeba rychło wstać.

Dzisiaj trzeba światu użyć,

Jutro rano panu służyć.

Albo ujmująca prostotą pieśń z życia wiejskiej biedoty:

Uboga ja siroteczka, ni mum koroli,

moja mama wyrobnica, nie siywo roli.

Uboga ja siroteczka, ni mum poduszek,

moja mama wyrobnica, nie chowa gąsek.

Szczególnie ulubione są przez E. Bogacz krótkie i zwięzłe przyśpiewki o najróżniejszej tematyce. E. Bogacz pamięta ze wszystkimi szczegółami obrzęd weselny. Była cztery razy druhną i osiem razy swaszką. Chętnie opowiada o czasach swej młodości. Repertuar pieśniowy E. Bogacz przejmuje obecnie po matce córka jej, Anna Bukwa z Dębniałek oraz syn Franciszek i jego żona z Pawłówka pow. Kalisz.

Pieśni E. Bogacz były nagrywane trzykrotnie w latach 1959 i 1960.”[3]

 

foto: Eleonora Bogacz, fot. J. Lisakowski [w:] tenże, Pieśni kaliskie, Kalisz 1971, nr 35.

opr. Anna Gałczyńska


[1] Eleonora Bogacz urodziła się 20.02.1876 roku w Pruszkowie (parafia Pamięcin) w rodzinie chłopskiej jako córka Ludwika Piłacińskiego i Józefy Korach. Akta Parafii Rzym.-Kat. Pamięcin 1876 urodzenia, nr 12, Archiwum Państwowe w Kaliszu. Zmarła 03.04.1966 w Pruszkowie (USC Jastrzębniki nr 7/1966). Jest pochowana na cmentarzu w Pamięcinie razem z mężem Józefem.

[2] Patrz Archiwum Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej utwory mp3; Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN w Warszawie; A. Jabłońska-Ważny, Zachować żywy głos tradycji, MOZK, Kalisz 2007.

[3] B. Andrzejczak, J. Lisakowski, Sylwetki wykonawców ludowych, [w:] „Literatura ludowa” R.VIII, Warszawa 1964, Nr 1-2, s. 105.


Eleonora Bogaczowa, fot. J. Lisakowski, Pieśni kaliskie, Kalisz 1971, nr 35

Eleonora Bogaczowa, fot. J. Lisakowski, Pieśni kaliskie, Kalisz 1971, nr 35

TABLICA PAMIĄTKOWA

Eleonora Bogaczowa z Pruszkowa - tablica

Eleonora Bogaczowa z Pruszkowa – tablica

 

Nagrobek Bogaczów na cmentarzu w Pamięcinie

Nagrobek Bogaczów na cmentarzu w Pamięcinie