Zobacz FOTOPLASTIKON na naszym YouTube!
Pamiętaj o włączeniu powiadomienia, aby nie przegapić premiery koncertu.
Zobacz Fotoplastikon „Biografia architekta na pograniczu pustki: Józefa Chrzanowskiego życie i śmierć w Kaliszu”.
Premiera 14.02.2021 godzina 17.00: https://www.youtube.com/embed/76ZBaktPKg0
Zapowiedź wykładu Makarego Górzyńskiego.
📣 Subskrybuj nasz kanał 👈 i daj „łapkę w górę” 👍
Makary Górzyński
Biografia architekta na pograniczu pustki:
Józefa Chrzanowskiego życie i śmierć w Kaliszu [1]
Nec locus, ubi Troia fuit – nie ma śladu po miejscu, gdzie była Troja. Takimi słowami redakcja „Gazety Kaliskiej” komentowała w 1918 roku rozbiórki zniszczonych w czasie pożogi 1914 roku lub losy przeznaczonych do usunięcia w nowej rzeczywistości budowli i pomników kaliskich, między innymi teatru czy ratusza. Wspomniano ich projektanta – „ówczesnego budowniczego kaliskiego Chrzanowskiego”[2]. Zapewne sporo osób w wojennym i powojennym Kaliszu czasów odbudowy pamiętało jeszcze, o kim mowa. Ale niebawem postać „ówczesnego budowniczego” z lat caratu znalazła się w historycznej pustce międzywojennej i późniejszej rzeczywistości. Z krajobrazu kulturowego Kalisza znikały kolejne budowle, nad którymi Chrzanowski pracował w XIX wieku. Jego imię i nazwisko przypominali historycy, a szczególnie regionaliści, wymieniając najważniejsze prace „budowniczego gubernialnego”, dawne emblematy prosperity Kalisza sprzed Wielkiej Wojny. W ostatnich kilkunastu latach nowe badania historyczne pozwoliły rzucić szerszy promień światła na biografię i realia pracy tego utalentowanego architekta przełomu XIX i XX wieku, tworząc nowe kontury postaci.
Ale nadal jest to pogranicze historycznej i społecznej pustki po przedstawicielu pokolenia, którego losy tak mocno splecione były z trudnymi realiami politycznymi czasów imperiów. Pustki niepamięci i pustki po wielkiej modernizacji, której efektem jest nasz współczesny Kalisz. Pogranicze melancholii i nostalgii za jakąś utraconą, nieznaną rzeczywistością dawnego miasta, jego wspaniałej architektury publicznej, której twarzą był urzędnik rosyjskiej guberni – Józef Chrzanowski, przybyły z dalekiej Tuły człowiek z marginesu upolitycznionej historiografii.
W styczniowym wykładzie „Fotoplastikonu” razem udamy się w niecodzienną podróż do Kalisza końca XIX wieku, szukając materiałów do portretu tajemniczego człowieka, którego projekty na zawsze odmieniły obraz i codzienność gubernialnego miasta nad Prosną.
[1] Rysunek tytułowy – Marcin Laszczkowski, 2010 (Główny Rynek i ratusz w Kaliszu, przed 1914 rokiem).
[2] Pomnik i teatr, „Gazeta Kaliska” 1918, nr 78, s. 2.
