Wystawa koronki frywolitki – Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu

Mistrzyni frywolitki. Warsztaty koronki czółenkowej z Eugenią Wieczorek z Jarocina

Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu zrealizowało w 2020 roku warsztaty koronki czółenkowej tzw. frywolitki. Zajęcia 2-3 razy w miesiącu trwały od marca do listopada w Kamienicy Kultury i w Jarocińskim Ośrodku Kultury w Jarocinie, a także w formie online. Warsztaty prowadziła mistrzyni Eugenia Wieczorek z Jarocina, jedna z najlepszych twórczyń tego rękodzieła w Polsce. Uczestniczki na zajęciach uczyły się rysowania wzorów i ich odczytywania, wiązania węzełków i pikotów, łączenia kółek oraz posługiwania się jednym lub dwoma czółenkami.

Magdalena Wieczorek

Panie stworzyły łącznie 120 prac koronkowych: serwet, ozdób świątecznych, kołnierzyków, chusteczek i biżuterii według wzorów mistrzyni. Misterne prace stworzone za pomocą białej (i nie tylko) nici oraz czółenka można oglądać na powarsztatowej wystawie online.

Warsztaty ukończyło 13 pań mieszkających na terenie Południowej Wielkopolski: Irmina Brunarska z Witaszyc (2 duże serwety, 2 małe i chusteczka z koronką), Helena Kaczmarek z Cielczy (4 duże serwety, 6 małych i ozdoby), Donata Kaczocha z Głogowej (4 duże serwety, 3 mniejsze, kołnierzyk, bransoletka, ozdoby świąteczne), Urszula Kmiecik z Lipowca (serweta duża i mała), Dorota Matyas z Kociny (duża i średnia serweta, 6 małych i ozdób), Jolanta Poczta z Rozdrażewa, Anna Rospondek z Kociny (duża serweta, 2 średnie, 5 małych i ozdób), Mirosława Szwałek z Borzęcic (2 małe serwetki i 3 ozdoby), Aldona Wdowiak z Kępna (2 duże serwety, 4 średnie, 8 małych i ozdób oraz kołnierzyk), Magdalena Wieczorek z Kępna (2 duże serwety, 3 średnie, 5 małych i ozdób świątecznych), Agnieszka Zagwojska z Godziesz Wielkich (5 dużych i średnich serwet, kolczyki i bransoletka, ozdoby świąteczne), Maria Magdalena Ziętek z Tarc (średnia serwetka i 5 małych oraz ozdób, kołnierzyk, bransoletka) i Urszula Zaradniak z Dąbrowy (duża serwetka). Warsztaty koordynowała Danuta Wróbel z Goliny, a zaprojektowała i zrealizowała Anna Gałczyńska z kaliskiego CKiS.

Jolanta Poczta

Frywolitka to rodzaj koronki artystycznej wykonywanej przy pomocy czółenka i cienkiej nici, szydełka, nożyczek i igły, nazywana koronką czółenkową. Jej elementami są węzły (tzw. parki) i pikoty, które łączy się w kółka i półkółka (łuki). Tradycyjne frywolitki są białe. Do ich wykonywania używa się cienkich nici, które sprawiają, że koronki są bardzo pracochłonne, ale zarazem wytrzymałe, mocne i delikatne, finezyjne. Koronką czółenkową wykonuje się serwetki, kołnierzyki i mankiety, aplikacje oraz wstawki do bluzek, sukienek i spódnic. Do Polski frywolitki sprowadzone zostały z Europy Zachodniej w XVIII wieku staraniem sióstr zakonnych. Wykonywano je w klasztorach i na dworach, skąd ta technika przenikała do kół włościanek i szkół. W okresie międzywojennym młode dziewczęta w Jarocinie uczyły się tworzenia koronki czółenkowej od sióstr Elżbietanek oraz miejscowych hafciarek. W czasach współczesnych na tym terenie koronka narodziła się na nowo dzięki zajęciom w Klubie Nauczyciela w Jarocinie. Tam właśnie w 1980 roku poprowadziła naukę tej sztuki Paulina Samol z Poznania. Eugenia Wieczorek, związana z jarocińskim Klubem, pogłębiła swoją znajomość frywolitek na warsztatach. Od tamtej pory sama przekazuje tę sztukę jako instruktorka i mistrzyni koronki czółenkowej.

Anna Gałczyńska

Więcej o warsztatach koronki frywolitki.

wystawa frywolitki

Zadanie jest realizowane w ramach programu Kultura ludowa i tradycyjna z zadania „Mistrz Tradycji”. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Organizator: Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu

facebook/Folklor-południowej-Wielkopolski

Partner: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Jarocin