Zespół LUTOGNIEWIACY spod Krotoszyna
Już po raz szesnasty w kaliskim CKiS odbyło się Świąteczne Spotkanie Folklorystów Południowej Wielkopolski. Tradycyjnie było ono okazją nie tylko do złożenia sobie wzajemnie życzeń, ale także podsumowania minionego roku i wyróżnienia najbardziej aktywnych twórców ludowych i animatorów ruchu folklorystycznego. Uroczystą imprezę śpiewem kolęd ozdobili „Lutogniewiacy” i Lech Owczarek z Doruchowa, a tańcem „Głogowianie” i „Swojacy”. Po półtoragodzinnej uroczystości uczestnicy 16. Świątecznego Spotkania Folklorystów Południowej Wielkopolski przenieśli się do Sali Studio, gdzie przy suto zastawionym stole i w otoczeniu pięknie przyozdobionych choinek przełamali się opłatkiem i złożyli sobie życzenia na Boże Narodzenie i Nowy Rok.
Świąteczne spotkanie w sali widowiskowej Centrum Kultury i Sztuki, które poprowadziła tym razem Bernadeta Matysiak, stwarza możliwość nie tylko przypomnienia najważniejszych wydarzeń z bogatego całorocznego kalendarza folklorystycznych imprez w naszym regionie, ale także złożenia podziękowań wszystkim tym, którzy twórczo bądź organizacyjnie przyczyniają się do ochrony kultury ludowej południowej Wielkopolski. W uroczystości udział wzięła Marzena Wodzińska, członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego.
„To bardzo ważny i uroczysty moment oraz znakomita okazja, aby podziękować wszystkim tym, którzy dbają o naszą tradycję” – powiedziała pani marszałek. „Bywam również w innych województwach i śmiało mogę powiedzieć, że tak jak folklor wspierany jest w Wielkopolsce, to nie dzieje się nigdzie indziej. A ja dziś biję brawo wszystkim tym, którzy nie tylko troszczą się o kulturę ludową, ale także pięknie przekazują ją młodzieży. Wartość ich działań jest trudna do przecenienia”.
W czasie imprezy minutą ciszy uczczono pamięć osób związanych z ruchem folklorystycznym, które odeszły w 2018 roku. Janina Dykcik zmarła 28 października tego roku w wieku 76 lat. Była długoletnią kierowniczką Zespołu Folklorystycznego GOLINIACY. W marcu tego roku zmarł jej mąż Tadeusz Wojtczak, który przejął kierownictwo zespołu w 2012 roku. Oboje przez ostatnich kilka lat chorowali.
Podziękowania dla Seniorów
W sposób szczególny uhonorowano Stanisławę Kowalską i Leona Lewandowskiego – dwoje artystów ludowych z Południowej Wielkopolski. Stanisława Kowalska z podjarocińskiej Goliny i Leon Lewandowski z Jagodzińca k. Brzezin kaliskich zostali laureatami 43. edycji nagrody im. Oskara Kolberga, najważniejszego wyróżnienia w dziedzinie kultury ludowej i tradycyjnej. W imieniu pana Leona podziękowania z rąk marszałek Wodzińskiej odebrał Lucjan Dymarczyk z kapeli Brzeziny. Stanisława Kowalska z Goliny jest hafciarką i twórczynią czepców ludowych. Prowadziła w 2017 roku w Jarocinie jako mistrzyni całoroczne warsztaty haftowania i szycia czepców kobiecych, dofinansowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 
Od ponad 40 lat tworzy tradycyjnie noszone czepki kobiece, szyje stroje, haftuje zapaski, kryzy i koszule białym haftem nasnuwanym, zaopatrując kilkadziesiąt zespołów ludowych w regionie. Jest jedyną czepkarką ludową w subregionie południa Wielkopolski, w zasięgu powiatów jarocińskiego, krotoszyńskiego i ostrowskiego. Jest laureatką odznaki honorowej „Za zasługi dla województwa wielkopolskiego”. Leon Lewandowski z Jagodzińca z kolei jest jednym z ostatnich autentycznych muzyków wiejskich. Grał na skrzypcach i basach kaliskich w kapelach powojennych na weselach i zabawach wiejskich. Od lat 80. grał w Kapeli Ludowej „Brzeziny”. Zdobył wiele nagród jako skrzypek solista, m.in. na festiwalu w Kazimierzu nad Wisłą. CKiS w Kaliszu wydało w zeszłym roku płytę z twórczością laureata pn. „Leon Lewandowski z Jagodzińca. Nie takie wolne kawołki…”. Praca Pana Leona została już dostrzeżona i doceniona odznaczeniem państwowym – Srebrnym Krzyżem Zasługi w 2008 roku oraz medalem Zasłużony dla Kultury Polskiej w 2017.
CKiS w Kaliszu starało się o przyznanie Józefie Marciniak i Eugenii Wieczorek odznak honorowych „Za zasługi dla województwa wielkopolskiego”. W związku z niedawnymi wyborami Zarząd województwa nie zdążył uchwalić tych odznaczeń. Podziękowano jednak obu paniom za ich działalność na polu ochrony dziedzictwa regionalnego. 
Józefie Marciniak i Zespołowi „Kobierzanki” za ochronę oraz popularyzację dziedzictwa regionalnego oraz nagranie materiału dźwiękowego do płyty z muzyką tradycyjną. CKiS w Kaliszu wydaje w tym roku kolejną płytę z serii Portrety ze śpiewem Pani Józefy i pań z Zespołu „Kobierzanki”. Eugenii Wieczorek dziękowano za ochronę i popularyzację dziedzictwa regionalnego oraz reprezentowanie Południowej Wielkopolski na Targach Sztuki Ludowej na 52. Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą oraz w innych miejscach Polski, za bycie ambasadorem kultury wielkopolskiej w całym kraju.
Uczczono także okrągłe urodziny seniorów. Józefa Marciniak i Stanisława Kowalska skończyły w tym roku 85 lat, a Eugenia Wieczorek obchodziła w lutym 80. urodziny. Leon Lewandowski z kolei cieszy się już 92. urodzinami.
Swojacy z Moszczanki
Zespoły ludowe z Południowej Wielkopolski brały udział w tym roku w wielu wydarzeniach. Przypomniano, że Wielkopolska zajęła po raz drugi z rzędu, a trzeci w ostatnich latach, II miejsce w konkursie na najładniejszy wieniec dożynkowy na Dożynkach Prezydenckich w Spale. Piękny wieniec wykonał Piotr Barańczak z Trzemeszna wraz ze swoją żoną Marią oraz rodziną. Grupę wieńcową tworzył Zespół Tańca Ludowego SWOJACY z Moszczanki k. Raszkowa. Całość realizowało Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu. Na scenę zaproszono zaś kierownik Zespołu Swojacy – Jolantę Marszał.
Na 52. Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym – w ramach własnych akredytacji – pojechały: Zespół Śpiewaczy „Lutogniewiacy” (Małgorzata Marszałek), Kapela z Kociny (Krzysztof Rospondek) i Janina Plichta z Czempisza k. Brzezin.
Od prawej: kierownicy Kapeli z Kociny oraz Lutogniewiaków, pani Janina Plichta
CKiS podziękowało im za promowanie Wielkopolski na scenie w Kazimierzu. Zespołowi „Lutogniewiacy” za ochronę i popularyzację dziedzictwa regionalnego oraz reprezentowanie Południowej Wielkopolski na Ogólnopolskim Festiwalu w Kazimierzu, za laury na Biesiadzie Folkloru Ziemi Kaliskiej w Brzezinach oraz na Turnieju Muzyków Prawdziwych w Szczecinie za zdobycie wyróżnienia. Kapeli z Kociny za ochronę i popularyzację dziedzictwa regionalnego oraz reprezentowanie Południowej Wielkopolski w Kazimierzu, za laury na Biesiadzie Folkloru Ziemi Kaliskiej w Brzezinach, za prowadzenie warsztatów „Seniorzy z przytupem” oraz za promowanie idei potańcówek regionalnych „Tańce Blisko Ziemi”. Janinie Plichcie z Czempisza za ochronę i popularyzację dziedzictwa regionalnego w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą, za laury na Biesiadzie Folkloru w Brzezinach i na Wojewódzkim Przeglądzie Folklorystycznym w Szreniawie.
We wrześniu po raz kolejny odbył się WOJEWÓDZKI PRZEGLĄD FOLKLORYSTYCZNY,
Kierownicy nagrodzonych zespołów w Szreniawie
tym razem w Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w Szreniawie. Z udział i zdobycie nagród podziękowania odebrali:
– Zespół Folklorystyczny DORUCHOWIANIE grupa męska – pan Lech Owczarek
– Zespół Śpiewaczy KOŹMINIACY – pani Brygida Olszewska
– Kapela Ludowa BRZEZINY – pan Lucjan Dymarczyk
– Zespół Folklorystyczny SNUTKI z Potarzycy – państwo Aleksandra i Jarosław Mendelscy
– Zespół Śpiewaczy DĄBROWIANKI – pani Krystyna Melczak
„Dąbrowiankom” wręczono także pamiątkowy dyplom z okazji 25-lecia działalności.
„Aż 15 reprezentantów Południowej Wielkopolski nagrodzonych zostało – na łącznie 32 nagrody – na Wojewódzkim Przeglądzie Folklorystycznym w dniach 15-16 września w Szreniawie. Zespoły taneczne, śpiewacze, kapele ludowe i soliści z terenów dawnego województwa kaliskiego zdobyły: 3 – I miejsca, 6 – II nagród, 3 – III, a także 3 wyróżnienia. Tradycja w Kaliskiem wciąż istnieje i ma się dobrze” – przypomniała konferansjerka. Organizatorem była Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu. Występy miały charakter konkursowy i były oceniane przez jury w kategoriach zespołów tanecznych, śpiewaczych, dziecięcych, kapel i solistów. Przegląd ten to największa prezentacja folkloru wielkopolskiego. W październiku przedstawiciele zespołów mogli uczestniczyć w seminarium w Pobiedziskach podsumowującym przegląd .
Blisko 60 wykonawców, pasjonatów ludowej twórczości z południowej Wielkopolski zaprezentowało się podczas dwudniowej Biesiady Folkloru w Brzezinach.
GŁOGOWIANIE
Występom, które odbywały się na Estradzie nad Zalewem, przysłuchiwało się i przyglądało 3-osobowe jury. Tradycyjnie w ramach imprezy organizowanej przez kaliskie CKiS odbywały się Targi i Warsztaty Sztuki Ludowej. Na zakończenie odbyła się potańcówka na ludowo Tańce blisko ziemi, podczas której bawili się uczestnicy i goście. Biesiada Folkloru Ziemi Kaliskiej ma czterdziestoletnią historię, a do podkaliskich Brzezin zawitała po raz dziesiąty. W tej części koncertu zaprezentował się Zespół Tańca Ludowego GŁOGOWIANIE, a za zaangażowanie w ochronę i promocję kultury regionalnej podziękowania złożono na ręce Marioli Janiak i Bernarda Podziemka.
Na Biesiadzie Folkloru zostały nagrodzone m.in. zespoły:
Nagrodzeni m.in. na Biesiadzie Folkloru
– BRZEZINIANKI (Helena Szych)
– DORUCHOWIANIE (Jadwiga Kosik)
– Zespół Pieśni i Tańca OŁOBOK (Anna Mielcarek)
– KALINA z Nowej Wsi (Barbara Krzekotowska)
– KORZENIEWIANKI (Teresa Andrzejak)
– ŁAGIEWNICZANIE (Ewa Bartkowiak)
– ŁĄKOCANIE (Elżbieta Kaźmierczak)
– Kapela SAMI SWOI z Opatówka (Jerzy Knop)
– Zespół Pieśni i Tańca GORZYCZANIE (Edward Robakowski)
W sposób szczególny podziękowano osobom, które na co dzień wkładają dużo pracy w działalność na rzecz kultury ludowej i zespołów, wręczając LAURY CKIS w Kaliszu ANIMATOR KULTURY LUDOWEJ roku 2018:
Laury dla ANIMATORÓW KULTURY
– Kazimierze Maryli Bardzik z Krotoszyna za ochronę i popularyzację dziedzictwa regionalnego, animację życia folklorystycznego w regionie, popularyzację dziedzictwa w całej Polsce, organizowanie Powiatowego Przeglądu Zespołów Folklorystycznych KGW.
– Aleksandrze Mendelskiej z Potarzycy za ochronę i popularyzację dziedzictwa regionalnego, animację życia folklorystycznego w regionie, popularyzację dziedzictwa w całej Polsce, ciągłe dbanie o rozwój Zespołu Folklorystycznego „Snutki” z Potarzycy
– Przemysławowi Sułkowi z Brzezin za ochronę i popularyzację dziedzictwa regionalnego, animację życia folklorystycznego w regionie, popularyzację dziedzictwa w całej Polsce, ciągłe dbanie o rozwój zespołu śpiewaczego i kapeli, współorganizację Biesiady Folkloru Ziemi Kaliskiej.
Słowa podziękowań popłynęły także ku twórcom ludowym, którzy brali udział w tegorocznych warsztatach i targach sztuki ludowej, takim jak:
Podziękowania dla twórców ludowych
Daniela Krawczyńska, Jolanta Łukaszewska, Zofia Talarowska i Danuta Wróbel z Goliny, Marianna Filipiak z Dąbrowy, Joanna Kędzierska z Biadek, Jolanta Majorowicz, Honorata Majorowicz-Dahlke i Alicja Kokodyńska z Kalisza, Tadeusz Flak z Pamiątkowa, Zdzisław Siudy z Brzezin, Halina Wałęsa z Nowej Wsi, Hanna Bartkowiak, Aleksandra Klimek i Bogdan Osuch z Jarocina, Eugeniusz Wietrzyk ze Słomkowa Mokrego.
Od Moszczanki i Żegocina, przez Sośnie, Chocz i Dobrzec aż po Dębnicę wiodła trasa Estrady Folkloru 2018.
Zaproszono na scenę kierowników zespołów TANECZNYCH i KAPEL, by podziękować za współtworzenie festiwalu:
Kierownicy zespołów i organizatorów Estrad Folkloru 2018
– KROTOSZANIE – Arletta Polańska
– KOSYNIERZY z Jankowa Przygodzkiego – Agata Niedzielska
– PRZYGODZICE – Zygmunt Paszkowski
– dyrektor GOK w Przygodzicach – Robert Kaczmarek
– SZWAJCARIA ŻERKOWSKA Z ŻERKOWA
– ŻEGOCINIANIE – Zofia Zawada i Katarzyna Zawada
– Kapela FURMANY – Stanisław Furmanek
– Zespół i Kapela TURSKO – Robert Jankowski
„Jak co roku pod auspicjami kaliskiego CKiS ruszył barwny, roztańczony i rozśpiewany korowód ludowy, czyli Estrada Folkloru. Można by ją nazwać wędrownym festiwalem, bowiem poszczególne występy zespołów i kapel odbywają się w różnych zakątkach południowej Wielkopolski” – przypomniała prowadząca spotkanie Bernadeta. „Inauguracja nastąpiła w niedzielne popołudnie, 24 czerwca, w Moszczance i Skrzebowej.
Biskupianki ze SWOJAKÓW
Estrada została połączona z zorganizowanym przez Stowarzyszenie Rozwoju i Współpracy Wsi Moszczanka i Skrzebowa VIII Swojskimi Spotkaniami z Folklorem. Pierwsze ludowe widowisko roku 2018, realizowane w ramach Estrady Folkloru, odrobinę zepsuła pogoda. Mimo padającego raz po raz deszczu i silnych porywów wiatru zespoły z południowej Wielkopolski i z zagranicy nie przerywały jednak występów, a publiczność gorąco oklaskiwała każdą pieśń i każdy taniec, zwłaszcza w wykonaniu gości z Serbii. 30 czerwca Estrada Folkloru zawitała do Żegocina w powiecie pleszewskim. W urokliwej wsi nad Prosną, niedaleko pałacu rodziny Chłapowskich, odwiedzanego przez Helenę Modrzejewską, zatańczyły fantastyczne grupy ludowe z całego kraju i z zagranicy. Wszyscy bawili się wspaniale do późnych godzin nocnych. To było spotkanie przy muzyce i tańcach różnych narodów w wykonaniu zespołów ludowych z Serbii, ze Słowacji i z Węgier oraz z Polski. Tegoroczny koncert odbył się w ramach 21. Międzynarodowych Spotkań Folklorystycznych organizowanych z inicjatywy Aleksandry i Jarosława Mendelskich z Potarzycy. Do Żegocina zaprosił wszystkich miejscowy Ośrodek Kultury pod dyrekcją Zofii Zawady. Trzecia odsłona tegorocznej Estrady Folkloru odbyła się w 4 sierpnia w Stanicy harcerskiej Biały Daniel w Sośniach. Spotkanie w Sośniach było ciepłe, kameralne i zwyczajnie miłe, a zaprosiło na nie Stowarzyszenie Kulturalno-Edukacyjne „Pasikonik”. Do Sośni zawitało 10 formacji z Południowej Wielkopolski i z Dolnego Śląska. Dodatkową atrakcją była potańcówka na ludowo przy muzyce Kapeli z Kociny w ramach projektu Tańce Blisko Ziemi.
Za uczestnictwo w Estradach Folkloru podziękowano również kierownikom zespołów śpiewaczych i folklorystycznych:
Kierownicy zespołów śpiewaczych i folklorystycznych
– CEKOWIANKI (Halina Grzegorek)
– CIŚWICZANIE (Maria Sobczak)
– KALINA Z BLIZANOWA (Lucyna Wrzesińska)
– LISKOWIANIE (Barbara Klimczak)
– OPATOWIANIE
– PIWONICE (Wiesława Machowska)
Sierpniowa Estrada Folkloru w Choczu połączona była z obchodami dożynkowymi. Na plenerowej scenie, umiejscowionej przy chockiej szkole, zaśpiewało i zatańczyło 7 zespołów z południowej Wielkopolski. Estradę Folkloru przygotowało Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu we współpracy z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Choczu. W Sołectwie Dobrzec w Kaliszu z kolei pokazano fragmenty widowiska „Wesele w Dobrzecu”, w którym parę weselną zagrali Kinga i Maciej z Zespołu Gorzyczanie, a weselne pieśni obrzędowe i przyśpiewki przypomniały Zespoły Śpiewacze “Cekowianki” i “Korzeniewianki” z Ziemi Kaliskiej. W sobotnie popołudnie 1 września w Dębnicy odbyła się wielogodzinna impreza wypełniona śpiewem, tańcem, konkursami i biesiadą. Finał Estrad odbył się w ramach X Przeglądu Kulturalnego Doliny Baryczy. Specjalną oprawę scenograficzną przygotował Tomasz Sadło z CKiS w Kaliszu, a projekt plakatu Estrad Folkloru – Krzysztof Rospondek.
Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu zorganizowało w tym roku 4 razy warsztaty i kilkukrotne konsultacje dla zespołów. Od 14 lat na tej scenie odbywa się także Festiwal dla przedszkolaków PYZA. Podziękowania odebrali:
Organizatorzy PYZY oraz prowadzący warsztaty
– dyrektor Magdalena Nowak i Małgorzata Wojtasik z Publicznego Przedszkola nr 18 im. Chatka Puchatka w Kaliszu – organizatorki Festiwalu Tańca i Piosenki Ludowej PYZA, który odbywa się w CKiS co roku od 15 lat.
– Anna Rospondek z Kociny, która prowadziła razem z mężem Krzysztofem Rospondkiem 8-tygodniowe warsztaty „Seniorzy z przytupem”
– Piotr Kulka z Poznania, który współpracuje z wieloma zespołami, także z CKiS przy okazji warsztatów folklorystycznych dla nauczycieli. Właśnie tydzień wcześniej uczył tańców i zabaw wielkopolskich oraz krakowiaka. W kwietniu udzielał konsultacji dla zespołów „Snutki”, „Ołobok” i „Gorzyczanie”.
Dyrektor GOK w Przygodzicach Robert Kaczmarek, Joanna Robakowska z “Gorzyczan”, Agata Niedzielska z “Przygodzic” i “Kosynierów” oraz Bernadeta Matysiak z Kapeli Furmany
W tym roku Jubileusze działalności obchodziły takie zespoły:
45-lecie Zespołu Folklorystycznego PIWONICE z Kalisza
35-lecie Zespołu Pieśni i Tańca PRZYGODZICE
30-lecie Zespołu Śpiewaczego BIADKOWIANKI
25-lecie Zespołu Śpiewaczego DĄBROWIANKI
25-lecie Kapeli Ludowej FURMANY z Gorzyc Wielkich
15-lecie Zespołu Śpiewaczego KOŹMINIACY
5-lecie Zespołu Tańca Ludowego KOSYNIERZY z Jankowa Przygodzkiego
Poczęstunek na sali studio
Płyta Melodie stamtąd cz. 2, wydana pod koniec 2017 przez IS PAN w Warszawie i CKiS w Kaliszu, została po raz kolejny doceniona nagrodą Polskiego Radia „Fonogram Źródeł”. Druga część to kontynuacja wydawania nagrań śpiewaków i muzyków wiejskich z okolic Kalisza realizowanych w latach 50. XX w. przez etnomuzykologa dra Jarosława Lisakowskiego z Poznania. Promocja płyty odbyła się w audycji „Źródła” w Programie 2 Polskiego Radia. Wręczenie tytułu Fonogram Źródeł miało miejsce w drugi dzień „Nowej Tradycji” 11 maja w sali koncertowej im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie.
CKiS w Kaliszu zrealizowało większość swoich wydarzeń w dziedzinie folkloru w ramach projektu dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Województwa Wielkopolskiego pn. „Grajcie skrzypce, grajcie basy…”. Dzięki temu jest nagrywana płyta ze śpiewami „Kobierzanek”. Powstaje także wspomnienie o odległej historii Biesiad Folkloru w postaci folderu z archiwalnymi zdjęciami oraz płyta CD z wybranymi nagraniami z lat 1998-2014. Płytę przygotowuje Centrum we współpracy z Krzysztofem Rospondkiem i Grzegorzem Polańskim.
16. Świąteczne Spotkanie Folklorystów Południowej Wielkopolski przygotowali i zrealizowali pracownicy CKiS w Kaliszu pod kierunkiem Agaty Nowakowskiej-Dybki, kierownika Działu Artystycznego. Całe podsumowanie roku kultury tradycyjnej w regionie przygotowała Anna Gałczyńska, instruktor ds. dziedzictwa kulturowego CKiS. Uczestnicy spotkania zostali obdarowani śnieżnobiałymi gwiazdkami wykonanymi haftem nasnuwanym przez twórczynie z Goliny. Wigilijny poczęstunek przygotował “Różany Bar” z Kalisza, a ciasto domowe upiekły Krystyna Wieczorek i Maria Gałczyńska.
Więcej zdjęć na facebook/Centrum-Kultury-i-Sztuki-w-Kaliszu
R. Kuciński, A. Gałczyńska
zdj. R. Kuciński
