Zapraszamy na wykład popularnonaukowy, którego celem będzie próba stworzenia panoramy kaliskiej architektury mieszkaniowej na przełomie XIX i XX wieku, w czasach wspaniałych budowli publicznych miasta (ratusz, teatr), słynnej przebudowy parku, rządów gubernatora Daragana, rozwoju gospodarczego Kalisza i budowy kolei Warszawa-Łódź-Kalisz – jak i wielkich kontrastów w warunkach życia mieszkanek i mieszkańców nadprośniańskiego ośrodka. Przyjrzymy się nie tylko pałacowym salonom mieszczan i bogatym kamienicom oraz willom miejskim, ale także strychom, piwnicom, dzielnicom nędzy.
Jak wyglądały mieszkania w kamienicach centrum miasta, a jak na jego przedmieściach? Kto i w jaki sposób stymulował ruch budowlany, podaż i popyt na nowocześniejsze lokale? Kto był właścicielem, a kto wynajmującym – i za jakie ceny? Jakie grupy społeczne czy etniczne zamieszkiwały poszczególne części Kalisza? Jakimi mieszkaniami dysponowano i z jakimi wygodami – jakich reform w urządzaniu mieszkań i architekturze domów domagali się lekarze, społecznicy, politycy? Czy mieszkanie, jego lokalizacja, architektura, wyposażenie – było kwestią polityczną, czy cywilizacyjną? Jakie inne funkcje miały kaliskie domy mieszkalne, jakie warunki życia tworzyła specyfika zabudowy miasta?
Wykład będzie podzielony na dwie części – wprowadzającą w powyższe wątki i pytania, jak i przenoszącą słuchaczki i słuchaczy w pierwsze dziesięciolecie XX wieku, do lat ok. 1900-1914. Budowa linii kolejowej i rozwój przemysłu uczyniły z Kalisza szybko rozwijające się miasto. Powstały nowe dzielnice, ulice, domy czy fabryki. Ale jaki wpływ miała budowa kolei na rynek kaliskich mieszkań i budowę kamienic? Czy dzięki kolei żyło się w Kaliszu lepiej, taniej i nowocześniej – jak chcieli wielcy zwolennicy tej inwestycji? Dlaczego nie znajdziemy w Kaliszu bloków i kamienic spółdzielczych z tego czasu, które można oglądać w Ostrowie, a więc po dawnej „drugiej stronie” rosyjsko-niemieckiej granicy sprzed 1914 roku? Czy kolej „przywiozła” do naszego miasta jakieś nowinki stylistyczne, albo dotyczące kultury mieszkaniowej i wyobrażeń o tym, „jak żyć i mieszkać nowocześnie”?
Fot. (na karuzeli) fragment projektu Aleksandra Hermana – willa Bukowińskich w Kaliszu, 1912, fotografia autora z jednostki Archiwum Państwowego w Łodzi, Rząd Gubernialny Kaliski, sygn. 8128.
